Leidt verbijten van de stress tot kaakpijn?

13 december 2011 - Op vrijdag 9 december jl. heeft Daniele Manfredini zijn proefschrift: ‘The triangle bruxism, pain and psychosocial factors’ met succes verdedigd. Prof.dr. F. Lobbezoo van Orale Kinesiologie was promotor. Co-promotoren waren Dr. J. Ahlberg en Dr. E. Winocur.

Al sinds Bijbelse tijden worden negatieve gevoelens en pijn in verband gebracht met knarsetanden. Ook in hedendaagse tandartspraktijken wordt knarsetanden, ook wel aangeduid als “bruxisme”, vaak gezien als een belangrijke veroorzaker van pijn in de kaken, terwijl psychosociale factoren als stress vaak als mogelijke oorzaak voor het bruxisme worden beschouwd. Tot voorkort was de bewijslast voor deze oorzakelijke verbanden echter nogal fragiel. Het onderzoek van Manfredini heeft bijgedragen aan het verstevigen van de wetenschappelijke basis voor deze klinische wijsheden. 

Bruxisme, kaakpijn en psyshosociale factoren
Manfredini toonde aan dat bruxisme, kaakpijn en psychosociale factoren een driehoeksrelatie met elkaar hebben, hoewel die relatie nog wel wat wankel is. Psychosociale factoren als stress blijken vooral gerelateerd te zijn aan bruxisme gedurende de dag, terwijl dit voor knarsetanden ’s nachts niet kon worden aangetoond. Alleen de karaktertrek “angst” is nog enigszins gerelateerd aan het knarsetanden gedurende het eerste deel van de nacht. Een andere belangrijke bevinding in het onderzoek van Manfredini is dat de psychosociale hinder die patiënten met kaakpijn ervaren in hun alledaagse leven eerder bepaalt of iemand behandeling zoekt dan de lichamelijke pijndiagnose.

Slaapregistratie
Tot slot toonde Manfredini aan dat de manier waarop bruxisme wordt gediagnosticeerd bepaalt of je al dan niet een verband vindt met kaakpijn. Hoe nauwkeuriger je het bruxisme meet (bijvoorbeeld door gebruik te maken van een slaapregistratie in een ziekenhuis), des te kleiner de kans dat je het knarsetanden met kaakpijn in verband kan brengen. Als je daarentegen gebruik maakt van vragenlijsten, dan blijkt zo’n verband wel gevonden te kunnen worden.

Tandartsen kunnen Manfredini’s bevindingen gebruiken in de voorlichting aan hun patiënten: psychosociale problemen als stress kunnen inderdaad bruxisme vooroorzaken, maar dan vooral overdag. Of bruxisme op zijn beurt weer aanleiding geeft tot kaakpijn, blijft echter onduidelijk en is afhankelijk van de gebruikte diagnostische methode.