Verantwoordingsorgaan (VO) haalt bakzeil bij procedure tegen bestuur Pensioenfonds Tandtechniek

7 februari 2018 - De Ondernemingskamer heeft in de beschikking die op 6 februari 2018 is bekend gemaakt alle verzoeken van het Verantwoordingsorgaan van het Pensioenfonds Tandtechniek afgewezen. Het bestuur van het fonds wordt in alle opzichten in het gelijk gesteld. 

Vorig jaar heeft het Verantwoordingsorgaan (VO) van het Pensioenfonds Tandtechniek een procedure aangespannen tegen het bestuur van het fonds. Het VO verzocht de Ondernemingskamer een onderzoek in te stellen naar het bestuurlijk handelen van het bestuur over de periode 2014 tot en met 2017. Ook verzocht het VO het voltallige bestuur van het Pensioenfonds Tandtechniek te ontheffen van zijn taak en een bewindvoerder aan te stellen.

Het bestuur van het Pensioenfonds Tandtechniek verzocht de Ondernemingskamer deze verzoeken van het VO af te wijzen en stelde dat het VO meer bevoegdheden claimt dan haar wettelijk toekomt.

Pijnlijk duidelijk
De Ondernemingskamer wijst in de verwoording van de gronden van de beslissing er op dat de Pensioenwet in 2014 ingrijpend is gewijzigd waarbij versterking van de deskundigheid is gerealiseerd via een verscherping van de toetsing op geschiktheid en betrouwbaarheid van de beleidsbepalers (als leden van het bestuur) en medebeleidsbepalers (als onder andere leden van de raad van toezicht) van het pensioenfonds. ‘De geschiktheids- en betrouwbaarheidstoets is niet van toepassing op leden van een verantwoordingsorgaan.’ In de beschikking wordt hieruit geconcludeerd dat het de bedoeling van de wetgever is dat het verantwoordingsorgaan (mede)zeggenschap heeft en niet de rol van (mede)beleidsbepaler.

VO miskent zijn rol
De Ondernemingskamer is zeer scherp in zijn oordeel over het functioneren van het Verantwoordingsorgaan: ‘De Ondernemingskamer is van oordeel dat het onderhavige verantwoordingsorgaan zijn rol ten opzichte van het bestuur en de raad van toezicht miskent en zijn taken en bevoegdheden op grond van de wet, de statuten en het reglement van het verantwoordingsorgaan te ruim opvat.’

VO zelf oorzaak gebrekkig functioneren
De oorzaak van het gebrekkige functioneren van het Verantwoordingsorgaan en de verstoorde verhouding tussen het Verantwoordingsorgaan en het bestuur en raad van toezicht is volgens de Ondernemingskamer ‘in overwegende mate te wijten aan de opstelling van het Verantwoordingsorgaan zelf’. Oftewel: VO veroorzaakt zelf de problemen waarover ze vervolgens verwijten maakt richting bestuur en raad van toezicht.

Weigerachtige opstelling VO
Ook hekelt de Ondernemingskamer de opstelling van het Verantwoordingsorgaan: ondanks dat VO steeds van informatie wordt voorzien, de VO tijdig om advies wordt gevraagd en het divers overleg met VO, blijft VO klachten uiten over een gebrek aan informatie en verantwoording. Dit terwijl de VO op haar beurt niet concreet reageert op verzoeken van het bestuur om duidelijk te maken op welke punten het Verantwoordingsorgaan nog informatie wilde hebben en niet inhoudelijk reageert op brieven van het bestuur en de raad van toezicht. Deze opstelling wordt door de Ondernemingskamer geclassificeerd als ‘weigerachtig’, ‘niet goed begrijpelijk’ en zelfs ‘onwelwillend’ als het gaat om een bijdrage te leveren aan een werkbare relatie.

Onbehoorlijk bestuur VO?
Die onwelwillende opstelling heeft volgens de Ondernemerskamer als gevolg ‘dat een goede en effectieve uitvoering van de medezeggenschap en het – in woorden van artikel 115a lid 1 PW – afnemen van verantwoording door het verantwoordingsorgaan uitblijft. De vraag komt op of de door de Ondernemingskamer genoemde kwalificaties van het Verantwoordingsorgaan niet moeten leiden tot de conclusie dat de leden van het Verantwoordingsorgaan zich schuldig hebben gemaakt aan onbehoorlijk bestuur. Met name de conclusie dat de opstelling van VO ‘niet goed begrijpelijk’ is lijkt erg over een te komen met de omschrijving van ‘onbehoorlijk bestuur’ dat ‘geen redelijk denkend bestuurder onder dezelfde omstandigheden aldus zou hebben gehandeld (arresten HR 8 juni 2001, NJ 2001, 454 en HR 12 februari 2016, JOR 2016/223).

Negatieve gevolgen
De negatieve financiële gevolgen voor de tandtechnische branche van de handelswijze van het Verantwoordingsorgaan zijn zeer fors te noemen. De opstelling van de VO leidde uiteindelijk tot uitstel van de overgang van het Pensioenfonds Tandtechniek naar PFZW waardoor de beoogde substantiële premieverlaging op 1 januari 2018 geen doorgang kon vinden. Niet alleen een financiële aderlating voor (met name) de werkgevers maar ook een strop voor de al geruime tijd in het slop zittende cao-onderhandelingen. De tandtechnische branche moet op de kleintjes letten en als er al financiële ruimte was voor salarisverhoging dan wordt deze door de hogere premie-afdracht dan gehoopt niet groter op, in tegendeel. Dit nog los van alle juridische kosten die gemoeid zijn met deze rechtsgang. 

Kortom: de CNV had er in het belang van haar leden wellicht beter aan gedaan wel gehoor te geven aan de oproep van bestuurs-advocaat Blom tijdens de zitting dat ‘sociale partners hun verantwoordelijkheid moeten nemen’ waarmee hij doelde op de volgens hem onterechte benoeming van VO-lid Arie Slottje. Slottje zou volgens Blom niet thuis horen in het VO omdat hij nooit heeft deelgenomen aan het fonds. Het pensioenfonds stelde Slottje feitelijk op non-actief door hem de toegang tot alle fondsdocumenten te ontzeggen.